Γράφει η Στέλλα Χριστοδούλου
Νηπιαγωγός
AMI Children’s House Assistant
“Τα παιδιά χρειάζονται την ελευθερία και το χρόνο να παίξουν. Το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια. Το παιχνίδι είναι ανάγκη”
(Kay Redfield Jamison).
Παιχνίδι μια λέξη χίλιες σημασίες:
Είναι πολύ δύσκολο να ορίσει κάποιος το τι είναι παιχνίδι. Πολλοί ερευνητές, προσπάθησαν να δώσουν αυτόν τον ορισμό, αλλά δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο ορισμό. Χαρακτήρισαν το παιχνίδι ως μια αυθόρμητη, ευχάριστη, διασκεδαστική και ευέλικτη διαδικασία. Τον όρισαν ως τον πυρήνα της προσχολικής εκπαίδευσης, και το παιδί έχει άμεση ενεργή εμπλοκή σε αυτό. (Wager and Parks, 2014. Vogt et al, 2018. Hanline, Milton & Phelps, 2010). Στους ορισμούς του παιχνιδιού αναφέρεται πως το παιχνίδι δεν αφορά κάποια συγκεκριμένη ηλικία αλλά αντίθετα όπως αναφέρει ο Baptiste (στο Μποτσόγλου, 2010 ): «Το παιχνίδι είναι ο τρόπος που οι άνθρωποι όλων των ηλικιών ανακαλύπτουν, δημιουργούν και επικοινωνούν. […] Το παιχνίδι είναι η ουσία της ζωής και της εκμάθησης».
Γιατί να παίξω;
Υπάρχουν διαφορετικά είδη παιχνιδιού, όπως συμβολικό, με κανόνες, παιχνίδια ρόλου, οικοδομικό παιχνίδι, κοινωνικοδραματικό, πειραματικό, κ.α. Το παιχνίδι μπορεί να είναι ελεύθερο ή/και δομημένο. Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά αναπτύσσουν πολλές δεξιότητες και γνώσεις, που θα τους βοηθήσουν και σε μεταγενέστερο στάδιο (Wolfgang, Stannard & Jones, 2003). Το παιχνίδι μπορεί να επιφέρει μόνο θετικά αποτελέσματα σε ένα παιδί. Μέσω του παιχνιδιού, το παιδί αναπτύσσει, πολλές γνώσεις και δεξιότητες, γίνεται πιο ενεργό, μαθαίνει να συνεργάζεται, αυξάνει τη λογική σκέψη του, αναπτύσσει δεξιότητες μαθηματικές και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων (Hanline, Milton & Phelps, 2010).
Μέσου του παιχνιδιού τα παιδιά δοκιμάζουν, πειραματίζονται, δομούν τη σκέψη τους, αποφασίζουν, δημιουργούν και παράλληλα μπορούν να αναπτύξουν αμέτρητες δεξιότητες και γνώσεις. Το παιχνίδι αποδεδειγμένα είναι το αποτελεσματικότερο μέσο να μεταφέρεις και να αναπτύξεις σε όλους τους τομείς και γνωστικά πλαίσια τα παιδιά.
Έλλειψη χρόνου για παιχνίδι – Συνέπειες:
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω πρέπει ο κάθε ένας να προβληματιστεί για τον χρόνο που παρέχει στο παιδί για να παίξει ή ακόμη καλύτερα τον χρόνο που διαθέτει ένας ενήλικας να εμπλακεί στο παιχνίδι ενός παιδιού. . Πολλές φορές βαρυφορτώνουμε το πρόγραμμα των παιδιών με διάφορες δραστηριότητες και έχουν ελάχιστο χρόνο για να απολαύσουν το παιχνίδι τους. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου των παιδιών για παιχνίδι επιφέρει πολλές αρνητικές συνέπειες στα παιδιά (Almon, 2003). Μία από αυτές τις συνέπειες είναι η παρουσία της νευρικότητας στο παιχνίδι των παιδιών που μπορεί κανείς να την αντιληφθεί άμεσα παρατηρώντας το παιχνίδι τους. Τα παιδιά έχουν όλη την καλή διάθεση να αναπτύξουν το παιχνίδι τους, να παίξουν αμέτρητες ώρες αλλά λόγου του άγχους που του προκαλείται στο ότι δεν έχει πολύ χρόνο να ολοκληρώσει το παιχνίδι του και στο να προλάβει να παίξει αρχίζουν και εμφανίζονται αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές όπως νευρικότητα, θυμό, απογοήτευση, μείωση της δημιουργικότητας και πάρα πολλά άλλα. Με απλά λόγια, σήμερα στερούμε από τα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας το αυτονόητο, το δικαίωμα τους να παίξουν, να παίξουν δημιουργικά και να αναπτύξουν το παιχνίδι τους όπως αυτά θέλουν χωρίς ασφυκτικούς χρονικούς περιορισμούς (Ρίζου,2009). Αντίθετα εάν παρέχουμε στα παιδιά χρόνο για παιχνίδι, τότε θα παρατηρήσουμε τα παιδιά να παίζουν πιο δημιουργικά, ανέμελα, χαρούμενα, να απολαμβάνουν την κάθε στιγμή, κερδίζοντας έτσι όλα τα θετικά στοιχεία που μπορούν να κερδίσουν μέσω του παιχνιδιού.
Το παιχνίδι δεν είναι απλά ανάγκη των παιδιών αλλά Δικαίωμα:
Το πιο πάνω μας αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη του παιχνιδιού στην ζωή ενός παιδιού. Πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να αφήνουμε χρόνο στα παιδιά να παίζουν, να μην τα πνίγουμε με τις εξωσχολικές δραστηριότητες και τα πρέπει που πρέπει να κάνουν. Τα παιδιά χρειάζονται καθημερινά χρόνο για να παίξουν ελεύθερα. Το παιχνίδι δεν είναι απλά μια ανάγκη για τα παιδιά αλλά Δικαίωμα με βάση την Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΔΣΔΠ) στο Άρθρο 31, αναφέρει ότι τα συμβαλλόμενα Κράτη θα πρέπει να αναγνωρίζουν το δικαίωμα του παιδιού στις δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου και να προάγουν την ενασχόληση του με ψυχαγωγικά παιχνίδια και δραστηριότητες κατάλληλες για την ηλικία του.
Αφήστε τα παιδιά σας να παίξουν!
Άστε τα παιδιά σας να παίξουν και ακόμα καλύτερα παίξτε μαζί τους γιατί και εμείς οι ενήλικες έχουμε ανάγκη να παίξουμε! Η απουσία του παιχνιδιού από την ζωή ενός παιδιού επιφέρει ακατάλληλες και προβατικές συμπεριφορές στα μετέπειτα χρόνια ζωής τους. Το πιο πάνω τεκμηριώνεται από τα ευρήματα του ψυχιάτρου Stuart Brown, ο οποίος παρατήρησε σε άτομα που διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα πως από τη παιδική τους ηλικία απουσίαζε σημαντικά το παιχνίδι. Επιπλέον, η έρευνα του αναφέρει ότι άτομα τα οποία είχαν ευκαιρίες για παιχνίδι στη ζωή τους ήταν συνήθως επιτυχημένα. Αντίθετα, άτομα τα οποία στερήθηκαν το παιχνίδι είχαν τεράστιες πιθανότητες να εμφανίσουν επικίνδυνες συμπεριφορές, στο μέλλον, μέχρι και φόνο.
“Το αντίθετο του παιχνιδιού δεν είναι δουλειά, αλλά κατάθλιψη”
(Brown, 2009)
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Almon, J. (2003). The vital role of play in early childhood education. All work and no play: How educational reforms are harming our preschoolers, 17-42.
Hanline, M. F., Milton, S., & Phelps, P. C. (2010). The relationship between preschool block play and reading and maths abilities in early elementary school: A longitudinal study of children with and without disabilities. Early Child Development and Care, 180(8), 1005-1017.
Ρίζου, Χ. Γ. (2009). Απόψεις νηπιαγωγών και γονέων για τις αλλαγές στο παιχνίδι από την παιδική τους ηλικία μέχρι σήμερα (No. GRI-2010-5290). Aristotle University of Thessaloniki.
Brown, S. (2019). Play and Playground Encyclopedia. https://www.pgpedia.com/b/stuart-brown 28 March, 2019.
Vogt, F., Hauser, B., Stebler, R., Rechsteiner, K., & Urech, C. (2018). Learning through play–pedagogy and learning outcomes in early childhood mathematics. European Early Childhood Education Research Journal, 1-15.
Wager, A., & Parks, A. N. (2014). Learning mathematics through play. Handbook of play and learning in early childhood, 216-227.
Wolfgang, C., Stannard, L., & Jones, I. (2003). Advanced constructional play with LEGOs among preschoolers as a predictor of later school achievement in mathematics. Early Child Development and Care, 173(5), 467-475