Γράφει η Ελπίδα Φτούλη (Νηπιαγωγός)
Τι είναι ανεξαρτησία ;
Σε ένα μοντεσσοριανό περιβάλλον, η ανεξαρτησία είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της εκπαιδευτικής φιλοσοφίας και αναφέρεται στην ικανότητα του παιδιού να ενεργεί και να μαθαίνει αυτόνομα, με ελάχιστη εξωτερική καθοδήγηση. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από ένα προσεκτικά διαμορφωμένο περιβάλλον που ενθαρρύνει την ελευθερία επιλογής, την αυτοπειθαρχία και την αυτονομία.
Συγκεκριμένα, η ανεξαρτησία ενισχύεται με τους εξής τρόπους:
- Ελεύθερη επιλογή δραστηριοτήτων: Τα παιδιά επιλέγουν τα υλικά και τις δραστηριότητες που τους ενδιαφέρουν, μαθαίνοντας μέσα από την εμπειρία και την επανάληψη.
- Αυτοφροντίδα: Τα παιδιά μαθαίνουν να φροντίζουν τον εαυτό τους, όπως το ντύσιμο, η καθαριότητα και το φαγητό, ενθαρρύνοντας την αυτοπεποίθηση.
- Υπευθυνότητα: Το παιδί αναλαμβάνει την ευθύνη και τη φροντίδα του χώρου και των υλικών.
- Καθοδήγηση αντί διδασκαλίας: Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως οδηγός, επιτρέποντας στα παιδιά να ανακαλύπτουν τη μάθηση μόνα τους, αντί να τους δίνει έτοιμες λύσεις.
Η ανεξαρτησία βοηθά το παιδί να αναπτύξει κριτική σκέψη, να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να αναλάβει πρωτοβουλίες στη διαδικασία της μάθησης.
Πώς μπορεί να ενισχυθεί η ανεξαρτησία στην καθημερινότητά στο σπίτι;
Η εφαρμογή της ανεξαρτησίας στην καθημερινότητα των παιδιών,μπορεί να επιτευχθεί μέσα από πρακτικές δραστηριότητες που προωθούν την αυτονομία, την υπευθυνότητα και τη λήψη αποφάσεων. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα για το πώς μπορείς να το εφαρμόσεις:
Αυτοφροντίδα
– Ντύσιμο: Βοηθήστε το παιδί να επιλέγει τα ρούχα του και να ντύνεται μόνο του. Μπορείτε να το κάνετε πιο εύκολο παρέχοντας επιλογές από ρούχα που είναι κατάλληλα για την εποχή. Ακόμα, καλό θα ήταν η προετοιμασία αυτή να γίνεται από το βράδυ και όχι το πρωί καθώς σίγουρα τα πρωινά ο χρόνος πιέζει και όλα γίνονται λίγο πιο δύσκολα στην διαχείριση .
– Καθαριότητα: Δώστε στο παιδί τη δυνατότητα να πλένει τα χέρια ή το πρόσωπό του μόνο του, χρησιμοποιώντας αντικείμενα που είναι στο επίπεδό του (π.χ. χαμηλός νιπτήρας (σκαμνάκι για να φτάνει ), μικρές πετσέτες, ). Επίσης, μπορούν να πιάνουν και να χτενίζουν τα μαλλιά μόνα τους !
Συμμετοχή σε δουλειές του σπιτιού
– Τακτοποίηση του δωματίου: Δείξτε στο παιδί να τακτοποιεί τα παιχνίδια του και τα προσωπικά του αντικείμενα μετά από τη χρήση. Μπορείτε να οργανώσετε τον χώρο με ράφια ή κουτιά αποθήκευσης στο ύψος του, ώστε να έχει εύκολη πρόσβαση.
– Στρώσιμο τραπεζιού: Ζητήστε του να βοηθήσει στο στρώσιμο του τραπεζιού για το φαγητό, με δραστηριότητες όπως να τοποθετεί τα πιάτα, τα μαχαιροπίρουνα ή τις χαρτοπετσέτες. Άλλωστε είναι κάτι που κάνει συνέχεια στο σχολείο !
– Φροντίδα φυτών: Δώστε στο παιδί την ευθύνη να ποτίζει φυτά στο σπίτι ή στον κήπο. Αυτό ενισχύει την αίσθηση της υπευθυνότητας αλλά και τι αίσθημα του ανήκειν στην οικογένεια και σε ένα ευρύτερο οργανωμένο σύνολο.
Ελευθερία επιλογής και αυτονομία
– Προετοιμασία φαγητού: Μπορείτε να ενθαρρύνετε το παιδί να ετοιμάζει μικρά γεύματα, όπως να φτιάχνει ένα απλό σάντουιτς ή να ξεφλουδίζει μια μπανάνα, με ασφαλή εργαλεία που ταιριάζουν στην ηλικία του. Επίσης, μπορεί να βοηθάει στην προετοιμασία του φαγητού !
Οργάνωση του χώρου και των πραγμάτων του
– Προσαρμοσμένο περιβάλλον: Δημιουργήστε έναν χώρο όπου το παιδί θα έχει πρόσβαση στα αντικείμενα που χρειάζεται, όπως βιβλία, παιχνίδια και ρούχα, ώστε να μπορεί να τα παίρνει μόνο του.
– Ρουτίνες: Οργανώστε μια καθημερινή ρουτίνα που να ενθαρρύνει την αυτονομία, όπως η προετοιμασία για το σχολείο το πρωί ή η τακτοποίηση του δωματίου πριν τον ύπνο.
Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων
– Αντιμετώπιση δυσκολιών: Όταν το παιδί αντιμετωπίζει μια πρόκληση, μην παρεμβαίνετε αμέσως. Δώστε του χρόνο να προσπαθήσει να βρει τη λύση μόνο του, προσφέροντας υποστήριξη μόνο όταν είναι απαραίτητο.
Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
– Επικοινωνία: Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά του με δικά του λόγια, αναπτύσσοντας την ανεξαρτησία στην επικοινωνία του. Μην μιλάτε εκ μέρους του.
– Συνεργασία: Ενισχύστε τη συνεργασία με άλλα παιδιά σε ομαδικές δραστηριότητες, μαθαίνοντάς το να μοιράζεται ευθύνες και να παίρνει πρωτοβουλίες.