Γράφει η Γεωργία Κοσκερίδου (MSc Ασκούμενη Σχολική Ψυχολόγος, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας)
Η λέξη όρια δημιουργεί χιλιάδες σκέψεις στο μυαλό ενός ανθρώπου και ιδιαίτερα ενός γονιού. Τα όρια είναι η θέσπιση κανόνων. Στόχος των ορίων είναι να διδάξουν στα παιδιά πως να έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους και της ζωής τους. Τα όρια, δεν είναι τιμωρία αλλά ούτε υπερπροστασία. Τα όρια καθορίζουν το πλαίσιο στο οποίο το παιδί μαθαίνει να κινείται με ασφάλεια, με σεβασμό προς του άλλους, με εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητές του. Τα παιδιά, μέσα από τα όρια, νιώθουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη προς τους και γίνονται υπεύθυνα. Όσο πιο σταθερά είναι τα όρια και οι κανόνες που έχουν τεθεί σε μια οικογένεια, τόσο πιο εύκολο είναι τα όρια να διατηρηθούν και να γενικευτούν. Τα όρια και οι κανόνες κάθε οικογένειας είναι διαφορετικά αφού κάθε οικόγενεια είναι διαφορετική και μοναδική.
Τι μπορεί όμως να συμβεί όταν τα όρια είναι ανύπαρκτα σε μια οικογένεια ή όταν τα όρια είναι υπερβολικά;
Η απουσία ορίων στο σπίτι δυσκολεύει τα παιδιά να προσαρμοστούν σε άλλα περιβάλλοντα όπου υπάρχουν κανόνες (π.χ. σχολείο). Το πιο σημαντικό είναι ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να υποχωρούν σε καταστάσεις, να εκτιμούν ανθρώπους, να συμβιβάζονται αλλά και να σέβονται τους γύρω τους. Από την άλλη μεριά τα υπερβολικά και πολλά όρια δημιουργούν δισταγμό στα παιδιά περιορίζοντας τις αληθινές εμπειρίες που μπορεί να ζήσει ένα παιδί, αφού όλα είναι αυστηρά προγραμματισμένα και τακτοποιημένα, χωρίς ίχνος αυθορμητισμού κι αυτοσχεδιασμού. Μαθαίνουν να μην εκφράζουν τις επιθυμίες τους, τις απόψεις και τις σκέψεις τους για ένα θέματα.
Το να θέσουν όρια οι γονείς στα παιδιά τους, απαιτεί αρχικά δύναμη, σταθερότητα και συνεργασία των δύο γονέων. Το πρώτο βήμα πριν ακόμη ξεκινήσει η θέσπιση ορίων, είναι οι γονείς μεταξύ τους να έχουν κοινή γραμμή αντιμετώπισης των καταστάσεων. Σημαντικά και κομβικά σημεία κατά την εφαρμογή των ορίων είναι η καλή επικοινωνία όλων των μελών της οικογένειας, ο σεβασμός, η ενσυναίσθηση και η επεξήγηση όσων χρειάζεται με ήρεμο τρόπο. Για να μπορέσουν οι κανόνες και τα όρια να εφαρμοστούν και να τηρηθούν από τα παιδία, οι γονείς, χρειάζεται να παρατηρούν κάθε μικρή προσπάθεια του παιδιού τους, κάθε βελτίωση και κάθε μικρή αλλαγή δίνοντας στο παιδί θετική προσοχή (αμέριστη προσοχή) και ανατροφοδότηση για τις πράξεις τους. Χρησιμοποιώντας τα πιο πάνω το παιδί θα ενδυναμωθεί και θα βελτιώσει την εικόνα που έχει για τον εαυτό του.
Από την άλλη μεριά, οι συνέπειες χρειάζεται να εμφανίζονται σε μειωμένη συχνότητα αφού προβάδισμα χρειάζεται να έχει η θετική προσοχή και η ανατροφοδότηση. Όταν όμως χρησιμοποιείται η συνέπεια, τότε χρειάζεται να είναι λογική, να συνάδει με την ηλικία του παιδιού και με τον κανόνα που παραβιάστηκε. Η συνέπεια έρχεται με επεξήγηση και διάλογο χωρίς φωνές, απειλές ή προσβολές προς το παιδί.
Τα παιδιά είναι ξεχωριστοί άνθρωποι, με ξεχωριστές ανάγκες και ξεχωριστές προσωπικότητες. Με το να τα σεβόμαστε, τα βοηθούμε να μάθουν να μας σέβονται.